การแพทย์พื้นบ้านเป็นวิธีการรักษาโรคของชุมชน ที่ได้สั่งสมมาจากบรรพบุรุษ มีความหลากหลาย แตกต่างกัน ซึ่งขึ้นอยู่กับการปรับเปลี่ยนให้สอดคล้องกันกับวิถีชีวิตและวัฒนธรรมของแต่ละชุมชนหรือท้องถิ่นนั้น ๆ เป็นระบบการแพทย์ที่มีบทบาทในการดูแลรักษาสุขภาพแบบองค์รวม
คนชอง คือ คนพื้นเมืองของภาคตะวันออก ได้แก่จันทบุรี ระยอง ตราด บางส่วนของจังหวัด ฉะเชิงเทรา นอกจากนี้ยังพบว่ามีคนของอาศัยอยู่ในจังหวัดกาญจนบุรี และบางส่วนของประเทศกัมพูชาที่มี ชายแดนติดต่อกับประเทศไทย แหล่งที่ยังมีคนชองอาศัยอยู่มากที่สุด คือ ตําบลตะเคียนทองเดิม ได้แก่ ตําบล ตะเคียนทอง ตําบลจันทเขลม ตําบลคลองพลู อําเภอเขาคิชฌกูฏ จังหวัดจันทบุรี ภูมิปัญญาการรักษาโรคแบบ ของ คนชองมีความผูกพันกับป่า จึงมีความเชี่ยวชาญอย่างมากด้านสมุนไพรในการรักษาโรค ประกอบกับคนชอง มีความเชื่อเรื่องผี จึงมีภูมิปัญญาด้านการรักษาโรค ได้แก่ การรักษาโรคด้วยสมุนไพร การรักษาโรคด้วยเวทย์ มนตร์คาถา เป็นต้น ดังนั้นหมอพื้นบ้านและผู้สืบทอดภูมิปัญญาจึงมีบทบาทในการรักษาโรคแบบของ การรักษาโรคมะเร็ง เบาหวาน งูสวัด
โรคมะเร็ง เบาหวาน งูสวัด
วิธีการรักษา
โรคมะเร็ง
จะใช้น้ํามนต์ในการดับพิษก่อนแล้วจึงใช้ยาสมุนไพรนําไปต้มทาน ๓ เวลาก่อนอาหาร ตัวยา จะมีรสฝาดเผื่อนตัวยาที่สําคัญคือ หัวร้อยรู ข่อย ไทร ขลุ่ย หาได้จากเขาตะเคียนทอง โดยต้องได้รับการยืนยันจากหมอโรงพยาบาลว่าเป็นแน่นอน ข้อห้ามของผู้ป่วย คือ ห้ามทานปลาที่ มีเงี่ยง (ปลาดุก ปลากด ปลาหมอ ปลานิล) ไข่ เนื้อไก่ มะระ คะน้า ข้าวโพด สับปะรด ของหมักดอง ข้าว เหนียว ปลาร้า หน่อไม้และเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์
จะใช้หมาก ๓ คํา พ่นบริเวณที่เป็นพร้อมทั้งใช้คาถากํากับ และใช้ยาทา โดยนําต้นหมอย แม่ม่าย(เถาว์นาคราช) ฝนกับน้ําซาวข้าวจะใช้กินและทา (ซึ่งข้าวแช่น้ําซาวข้าวจะช่วยให้เย็นดับพิษร้อนจากงูสวัด) จะมีค่าครู ๑๒ บาท เหล้า ๑ ขวด เมื่อรักษาหายแล้วก็ให้ไปทําบุญถวายสังฆทานเพื่อให้ครูบาอาจารย์และเจ้า กรรมนายเวรของคนไข้ ในขณะทําบุญให้ระบุชื่อด้วยแล้วกรวดน้ําให้เจ้ากรรมนายเวร ข้อห้ามคือ ห้ามทาน หน่อไม้ กบ ปลาไหล ไข่
วิธีการรักษา
ต่อกระดูก ก่อนเรียนหมอกระดูก แขนจะต้องหัก หรือส่วนหนึ่งส่วนใดของร่างกายจะต้องหักก่อนและครู ต้องรักษาลูกศิษย์ด้วย การให้วิชาจะให้ไม่หมด ซึ่งมีของไหว้ครูเจ้าจีน ในช่วงเดือน ๓ ดังนี้ หัวหมู 5 หัว ไก่ 6 ตัว เหล้า ๒ ขวด ขนมไหว้ครู ขนมต้มขาว-แดง ในการรักษาผู้ป่วยนั้นจะใช้ น้ํามันมะพร้าวหรือ น้ํามันงาก็ได้แล้วนําไปทาตรงบริเวณที่มีกระดูกเคลื่อนหรือแตกโดยจะใช้คาถาเป่ากํากับด้วยจะใช้เวลาในการรักษา ๓ ค่ําด้วยกัน
วิธีการรักษา
โรคตาลขโมย พบในเด็ก คนไข้จะมีลักษณะ ทานอาหารไม่ค่อยได้ นอนไม่หลับ ถ้าเป็นหนักอุจจาระจะ มีสีขาวมีสาเหตุจากการรับประทานอาหารผิดสําแดงทานอาหารไม่ครบ ๕ หมู่ ชอบทานขนมมากเกินไปหรือ อาจจะมีแผลแฉะที่หัวหรือตามตัว ซึ่งลุงเกษมได้เรียนรู้จากบิดา โดยจะใช้สมุนไพรนํามาต้มกินจนจืด ได้แก่ ตานเสี้ยน ตาลจุก ตาลหม่อน ตานซ่าน ตูดหมู ตูดหมา ใบมะนาว ๑๐๘ ใบ กระเพราแดง กระเพราขาว ขมิ้นอ้อย หมากผู้ หมากเมีย ใบเงิน ใบทอง รากหมาก รากมะพร้าว กาบตาลโตนด หัวคลุ้ม หัวคล้าอย่าง ละหยิบมือ